Szanse na horyzoncie

Nowa perspektywa unijna otwiera wiele inwestycyjnych możliwości. Przywykliśmy już do sięgania po środki w ramach programów operacyjnych czy programów rozwoju obszarów wiejskich. Ale to nie wyczerpuje puli funduszy europejskich.

„Horyzont 2020” – na badania i innowacje

Program ramowy UE „Horyzont 2020” (H2020) należy do głównych filarów tzw. Unii Innowacji – jednej z inicjatyw przewodnich strategii „Europa 2020”. Jest on kontynuacją trzech dotychczasowych funduszy: 7. Programu Ramowego obejmującego badania, rozwoju technologicznego i demonstracji, komponentu poświęconego innowacyjności Programu Ramowego na rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP) oraz działań Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT).

O dofinansowanie w „Horyzoncie 2020” mogą się ubiegać wszystkie grupy zainteresowane badaniami i innowacjami – od indywidulanych naukowców, instytucji naukowych, konsorcjów naukowo-przemysłowych do przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP.

Projekty wybierane są w drodze naborów ogłaszanych przez Komisję Europejską w ramach dwuletnich programów pracy. Zaproszenia do składania wniosków są najczęściej skierowane do konsorcjów (co najmniej trzech partnerów z trzech różnych państw europejskich). „Horyzont 2020” jest największym w historii UE programem badawczym, z siedmioletnim budżetem przekraczającym 77 mld euro na realizację projektów w trzech kluczowych obszarach: doskonała baza naukowa, wiodąca pozycja w przemyśle i wyzwania społeczne. Środki przewidziane na lata 2016–2017 na inwestycje w badania i innowacje mają wynieść prawie 16 mld euro.

Doskonała baza naukowa

Ten priorytet ma wzmocnić jakość bazy naukowej, podnieść konkurencyjność badań i innowacji UE, pomóc w tworzeniu miejsc pracy i podwyższaniu standardu życia. Składa się z celów szczegółowych:

• Europejska Rada ds. Badań Naukowych (European Research Council – ERC) – wspiera twórcze i nowatorskie pomysły badawcze we wszystkich dziedzinach wiedzy. Cenione są zwłaszcza projekty interdyscyplinarne, o wysokim stopniu ryzyka naukowego, prowadzące do ważnych odkryć i przełomowych wyników,
• przyszłe i powstające technologie (Future and emerging technologies – FET) – służy poszukiwaniu nowych możliwości rozwoju technologicznego, ma przyczynić się do rozwoju gospodarczego i zwiększenia konkurencyjności na najbliższe dziesięciolecia,
• działania „Marii Skłodowskiej-Curie” (Marie Skłodowska-Curie Actions – MSCA) – koncentrują się na tworzeniu optymalnych warunków do rozwoju i korzystania z kapitału intelektualnego Europy, by kreować umiejętności, wiedzę i innowacje,
• europejska infrastruktura badawcza, w tym e-infrastruktura (European research infrastructures, including e-infrastructure) – to różnego typu laboratoria, obserwatoria, banki danych, specjalistyczne archiwa, biblioteki lub zbiory, statki i samoloty badawcze, a także infrastruktura informatyczna. Specjalne granty zapewniają bezpłatny dostęp naukowców do najlepszych europejskich infrastruktur.

Wiodąca pozycja w przemyśle

To priorytet służący przyspieszeniu rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią podstawy działania przedsiębiorstwom przyszłości i pomogą innowacyjnym europejskim MŚP przeobrazić się w wiodące firmy na rynku światowym. Dzieli się na trzy cele szczegółowe:

• wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych (Leadership in enabling and industrial technologies – LEITs) – nacisk kładzie na wsparcie badań naukowych i innowacji, kończących się wdrożeniami. Ta część programu przyczyni się do poprawy konkurencyjności Europy, tworzenia miejsc pracy i wspierania wzrostu gospodarczego. To ważny element strategii UE dla kluczowych technologii wspomagających (KET),
• dostęp do finansowania ryzyka (Access to risk finance) – o instrumenty finansowe mogą ubiegać się małe, średnie i duże przedsiębiorstwa oraz promotorzy infrastruktury badawczej, mający swoją siedzibę w kraju UE lub w kraju stowarzyszonym z programem „Horyzont 2020”,
• innowacje w MŚP (Innovation in SMEs).

Wyzwania społeczne

Ten filar jest odpowiedzią na priorytety polityki i najważniejsze wyzwania społeczne, określone w strategii „Europa 2020”. Dzieli się na obszary tematyczne:

• zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan,
• bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych oraz biogospodarka,
• bezpieczna, czysta i efektywna energia,
• inteligentny, zielony i zintegrowany,
• działania w dziedzinie klimatu, środowisko, efektywna gospodarka zasobami i surowce,
• Europa w zmieniającym się świecie – integracyjne, innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa, bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli.

Dla naukowców i przedsiębiorców

Wsparcie „Horyzontu 2020” obejmuje także dwa, powiązane z priorytetami, cele szczegółowe:

• upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa,
• nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa.

Środki z programu można uzyskać w drodze konkursu. Nabory – ogłaszane w ramach filarów (priorytetów), obszarów tematycznych i celów szczegółowych, a także tematów – skierowane są przede wszystkim do sektora B+R+I, w tym zarówno do instytucji naukowo-badawczych jak i samych naukowców (indywidualnych oraz pracujących w zespołach). Drugą grupą odbiorców są przedsiębiorstwa każdego typu (mikro, małe, średnie i duże), ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów prowadzących prace badawczo-rozwojowe. W niektórych obszarach wymienia się również instytucje publiczne oraz władze krajowe i regionalne, a także organizacje pozarządowe. Stronę internetową w języku polskim, poświęconą programowi „Horyzont 2020” i innym programom unijnym, prowadzi Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE (Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN), który służy również pomocą potencjalnym beneficjentom.

„Europa dla obywateli” angażuje mieszkańców

Program „Europa dla obywateli” ma zachęcać do udziału w szeroko rozumianym rozwoju UE. Promuje wspólną historię i europejskie wartości. Realizowany jest poprzez dwa komponenty i działanie horyzontalne:

• Komponent 1. Pamięć europejska – zwiększenie świadomości w zakresie pamięci, wspólnej historii i wartości oraz celu Unii,
• Komponent 2. Demokratyczne zaangażowanie i uczestnictwo obywatelskie, w ramach którego przewidziano trzy działania:

1. Działanie 2.1. Partnerstwo miast,
2. Działanie 2.2. Sieci miast,
3. Działanie 2.3. Projekty społeczeństwa obywatelskiego,

• Działanie horyzontalne pn. „Waloryzacja” poświęcone jest analizie, rozpowszechnianiu i wykorzystaniu wyników projektów.

Misją „Europy dla obywateli” jest lepsze rozumienie zagadnień związanych z Unią, jej historią i różnorodnością, a także promowanie obywatelstwa europejskiego oraz poprawa warunków społecznego i demokratycznego zaangażowania.

Kryteria kwalifikowalności projektów

Szczegółowe kryteria dla projektów w ramach programu „Europa dla obywateli” dostępne są w przewodniku programowym. Informacje dotyczą m.in. rodzaju organizacji uprawnionej do występowania w roli wnioskodawcy i partnera, liczby partnerów czy międzynarodowych uczestników (tj. uczestników wysłanych przez kraje kwalifikujące się do programu, inne niż kraj partnerski), wysokości budżetu, miejsca przeprowadzenia działań czy czasu trwania. Przy czym projekty muszą mieć wymiar zarówno międzynarodowy, jak i lokalny.

Sprawy finansowe i terminy naborów

Na budżet programu „Europa dla obywateli” na lata 2014–2020 przeznaczonych jest 185,5 mln euro, w tym na Komponent 1 – około 20 proc., Komponent 2 – około 60 proc. i działanie horyzontalne – około 10 proc. W aktualnych naborach maksymalna wysokość dotacji do projektu wynosi w działaniu „Partnerstwo miast” – 25 tys. euro (przy maksymalnie 21 dniach trwania projektu), a w działaniu „Sieci miast” – 150 tys. euro (na maksymalny okres 24 miesięcy). Szczegółowe informacje o programie można uzyskać w Polsce w punkcie kontaktowym „Europa dla Obywateli”, tel.: 22 111 00 14, 22 447 61 74, e-mail: edo@iam.pl .